Thuộc vùng núi đá vôi Kẻ Bàng, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới 50km về phía tây bắc, động Phong Nha được coi là "Thiên Nam đệ nhất động" của Việt Nam, được che chở bởi những cánh rừng nhiệt đới.
Đến bến tàu sông Son, cái nóng gay gắt bởi những cơn gió lào như bị ngăn lại sau màu xanh của những tán lá rậm rạp. Mùa hè chỉ còn trong những tiếng ve kêu râm ran trên cành lá. Từ đây, du khách ngồi thuyền trên sông Son nhìn ngắm khung cảnh thôn quê nép mình bên những ngọn núi xanh ngắt hai bên bờ và lắng nghe tiếng sóng rầm rì vỗ vào mạn thuyền. Thi thoảng lại bắt gặp hình ảnh vài chiếc thuyền đánh cá nhỏ; những bờ tre mềm mại soi bóng bên sông, lũ trẻ con ra tắm sông, nô giỡn trong làn nước tung toé...
Càng đến gần động Phong Nha, quang cảnh hai bên cũng dần thay đổi, làng xóm thanh bình lùi dần về phía sau nhường chỗ cho những mảng rừng xanh rậm rạp cùng núi đá vôi sừng sững.
Thuyền giảm dần tốc độ rồi chuyển sang lái bằng mái chèo khi bắt đầu tiến vào cửa động. Cửa động Phong Nha rộng khoảng 20 - 25m, cao 10m, có nhũ đá lô nhô với phần trần động bên trong cao và rộng khiến du khách choáng ngợp. Khoảnh khắc tiến vào bên trong, du khách có cảm giác tất cả âm thanh ồn ào, ánh sáng rực rỡ cùng hơi nóng mùa hè oi ả đều bị chặn lại bên ngoài cửa động chỉ còn nghe tiếng khua mái chèo, tiếng tí tách của những giọt nước từ trần hang nhỏ xuống mặt sông, âm vang trong trẻo giữa không gian tĩnh mịch, mơ hồ hiện ra những cột đá muôn hình và bầu không khí mát lạnh trong lành.
Lòng núi bị đào thành hang động, đường hầm, sông ngầm, giếng sâu; các khối núi bị tách thành vách dựng đứng và những cảnh tượng lạ lùng… Khi bạn ngước nhìn lên rồi xoay ngang, xoay ngửa ngắm nhìn, những hình ảnh của nhũ đá, của những ánh đèn lung linh phản chiếu.
Động Phong Nha nằm ở phần đông nam khối núi đá vôi Kẻ Bàng trong một vùng đá vôi bị phong hóa mạnh hình thành từ cách đây 250 triệu năm, diện tích khoảng 10.000 km², kéo dài 200 km trên phía bắc dãy Trường Sơn, thông cả sang Lào.
Phần chính của động Phong Nha gồm 14 buồng hang, nối liền bởi một hành lang nước dài đến 1500m. Các hang phía ngoài có trần cao hơn mặt nước khoảng 10m. Từ hang thứ 4 trở đi, trần hang vươn cao từ 25-50m.
Động Phong Nha có chiều dài 7.729m, sâu 83m, cao 50m với rất nhiều nhánh hang phụ lớn nhỏ bao gồm cả hang Bi Kí, hang Tiên và hang Cung Đình. Phong Nha nổi tiếng với những khối đá độc đáo được đặt tên theo các hình dạng tự nhiên như "Sư tử", "Kỳ lân", "Vô chầu", "Cung đình" hay "Tượng Phật".
Thuyền tiến vào bên trong khoảng 1km là hang Bi Kí với nhũ đá từ trên rủ xuống, măng đá từ dưới nhô lên tua tủa như cây rừng, những hành lang phủ đầy thạch nhũ với những hình thù độc đáo mà trí tưởng tượng của con người tha hồ gán cho chúng biết bao huyền thoại, sự tích. Chứng kiến những hình ảnh kỳ lạ của tạo hóa thiên nhiên, mỗi du khách không khỏi xúc động trước vẻ đẹp của thạch nhũ. Cái đẹp mang những hình dáng vô cùng hoang sơ nhưng mang tính kỳ dị và luôn biết cách thu hút mọi ánh mắt của du khách dồn về phía mình với những hình thù kỳ dị nguyên sơ mà trí tưởng tượng của con người tha hồ gán cho chúng biết bao huyền thoại, sự tích… Khó có thể mô tả vẻ đẹp hùng vĩ của những buồng, những hành lang đá vôi phủ đầy thạch nhũ long lanh dưới ánh đèn của dòng sông ngầm.
Rời hang Bi Ký, thuyền đi tiếp đến hang Tiên và hang Cung Đình. Du khách sẽ có cảm giác đang lạc vào chốn cung điện nguy nga, với đủ kiểu nhũ đá mang dáng vẻ diệu kỳ như một sự thao diễn nghệ thuật đa chiều của tạo hóa. Đây cũng là hai hang tiêu biểu của động Phong Nha có hệ thống nhũ đá huyền ảo và kỳ vĩ cùng hàng ngàn những kiệt tác được hình thành bởi tạo hoá, với vô số những hình ảnh kỳ lạ và hấp dẫn. Trong hang Tiên, thiên nhiên đã tạo trên vách đá hình dáng những nàng tiên với mái tóc dài, màu vàng óng ả.
Phong Nha là hang động tiêu biểu nhất về giá trị thẩm mỹ và sự độc đáo tại Di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, được Hiệp hội Hoàng gia Anh bình chọn là một trong những hang động đẹp nhất thế giới và được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên Thế giới.
--------------------------------------------------